DAHA ADİL, GÜVENLİ, DEMOKRATİK BİR SEÇİM, BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİYLE OLANAKLI!

Seçimlere duyulan güvenin derinden sarsıldığı 16 Nisan 2017 halkoylamasının ardından bir kez daha OHAL koşullarında seçimlere gidiyoruz… Gün geçtikçe yüksel(til)en toplumsal gerilim, etkileri gittikçe daha çok hissedilen ekonomik bunalım, iç ve dış politikadaki kargaşa ortamında 24 Haziranda “baskın seçim” olarak nitelendirilen Cumhurbaşkanı Seçimi ile Milletvekili Genel Seçimi yapılacak. 24 Haziran seçimlerinin, toplumda şimdiden büyük bir kaygı ve güvensizliğe yol açtığı görülüyor.

Ülkemizde seçimlerin yönetimi ve yürütülmesi, Anayasanın 79. maddesinde “E. Seçimlerin genel yönetim ve denetimi” başlığı altında hükme bağlanmıştır. Bu madde “Seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma görevi”nin bağımsız bir yargı organı olan Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından yerine getirilmesini hükmetmektedir. 16 Nisan 2017’deki halkoylamasında mühürsüz zarfların ve oyların geçerli kılınmasında olduğu gibi gerek seçimler sırasında gerekse de seçim öncesinde ortaya çıkan hukuksuzluklar ve antidemokratik uygulamalar, yurttaşlarımızdaki adalet ve güven duygusunu iyiden iyiye köreltmektedir.

24 Haziran 2018’de yapılacak seçimler için de özellikle partilerin seçim yeterlilikleri, seçmenlerin cumhurbaşkanı adayı gösterme işlemleri, ittifak uygulamaları ve değişen seçim süreçlerinin Seçim Bilişim Sistemine (SEÇSİS’e) sorunsuz yansıtılması gibi konular şimdiden kamuoyunda kaygılara ve tartışmalara neden olmaktadır.

YSK, 7140 sayılı yasa çerçevesinde oluşturduğu 26 Nisan 2018 günlü 292 sayılı kararında seçmenler tarafından aday gösterilecek Cumhurbaşkanı adayları için seçilme yeterliliği, aday gösterilme, adayların görevden ayrılmalarına ve seçim sisteminin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemiştir. Bilişim teknolojileri ve mevcut e-devlet altyapısı kullanılarak cumhurbaşkanı adaylık sürecinde azami demokratik katılımın, güvenliğin ve hesap verebilirliğin sağlanması konusunda kendi meslek alanımızdan yola çıkarak aşağıdaki önerileri kamuoyunun değerlendirmelerine sunarız.

1. İlgili kararda, en az 100 bin imzayla seçmenlerce cumhurbaşkanı adayı gösterilecek kişinin, “Kimlik ve açık adres bilgilerini içeren başvuru dilekçesi ve seçilme yeterliğine ilişkin belgelerle” YSK’ye başvurması gerektiği belirtilmektedir. Seçilme yeterliliğiyle ilgili belgeler nüfus cüzdanı sureti, adli sicil ve arşiv kaydı, diploma örneğidir. Bu belgelerin tümü e-devlet uygulamalarından çevrimiçi olarak edinilmekte, Kimlik Paylaşımı Sistemi (KPS) üzerinden kişinin kimlik ve adres bilgileri sorgulanabilmektedir. YSK, e-devlet üzerinden sunacağı -kullanımda olan Yurtiçi Seçmen Kaydı Sorgulama servisi gibi- bir kurum servisi aracılığıyla aday(lar)ın başvuru dilekçelerini alabilir ve ilgili belgelerin çevrimiçi olarak doğrulanmasını kolayca sağlayabilir.
2. İlgili kararda, seçilme yeterliğine ilişkin belgelere ek olarak cumhurbaşkanı adayı gösterilecek kişinin 6 adet vesikalık fotoğrafı istenmektedir. Fotoğrafların toplanması da benzer şekilde YSK’nin e-devlet üzerinden sunacağı bir kurum servisiyle gerçekleştirilip fotoğraflar aday(lar)ın başvuru dilekçesine ek olarak yüklenebilir ya da TC Kimlik Kartı olan aday(lar)ın fotoğraflarının KPS üzerinden elektronik olarak alınması sağlanabilir.
3. İlgili kararda, en az 100 bin imzayla seçmenlerce cumhurbaşkanı adayı gösterilmek istenen ve YSK tarafından ilana çıkarılan aday(lar) için seçmenlerin verecekleri adaylık tekliflerinin 5 gün içerisinde, kayıtlı oldukları İlçe Seçim Kuruluna bizzat gidilerek başvuru yoluyla yapılması gerektiği belirtilmektedir.
   100 bin seçmenin, 5 gün içerisinde kayıtlı oldukları İlçe Seçim Kurullarına gitmesi ve daha önce adaylık teklifi yapmadıklarının doğrulanması işlemlerinin sağlıklı olarak gerçekleştirilmesi, çok uzun süre alacak ve büyük bir işgücü gerektirecektir. Demokratik çoğulculuğun gereği olarak seçmenlerce gösterilecek çok sayıda cumhurbaşkanı adayının olması durumunda YSK’nin bu süre içerisinde seçmenlerin adaylık tekliflerini güvenli ve hızlı biçimde toplaması ciddi bir risk oluşturmaktadır.
   Öte yandan seçmenlerin aday(lar)a ilişkin tekliflerinin kimlikleri açık edilerek alınması “gizli oy açık sayım” ilkesine aykırı olup anayasal hükümlerle doğrudan çelişmektedir.
   Tüm bunlar yerine yine benzer biçimde YSK’nin e-devlet üzerinden sunacağı bir kurum servisiyle ilana çıkarılan aday(lar)ı seçmenlerin, fiziksel olarak İlçe Seçim Kuruluna gitmeksizin çevrimiçi olarak önermesi ve bir seçmenin daha önce adaylık teklifi yapmadığının doğrulanması kolayca sağlanabilir. Ayrıca uygulanacak matematiksel şifreleme yöntemleriyle hangi seçmenin hangi adayı önerdiğinin saklı kalması, böylece “gizli oy açık sayım” ilkesine uygun başvuru yapılması da olanaklıdır.

Yukarıda cumhurbaşkanı adaylarının belirlenmesi işlemlerine ilişkin önerilerimiz yer almakla birlikte, seçmen sandık listelerinin oluşması, ittifakların oylanması gibi düzenlemelerle değişen seçim süreçlerinin SEÇSİS’te doğru ve güvenilir biçimde yerine getirilmesi, sistem kapsamındaki tüm iş adımlarının ve veri paylaşımı uygulamalarının siyasi partilerin katılımıyla sınanması ve ilgili yazılımların bu sınamaların ardından işletime alınmasını da bir zorunluluk olarak  görüyoruz. Ancak seçim takvimine bakıldığında uygulanması gereken bilişim sistemi geliştirme süreçleri için yeterli zaman olmamasını da büyük bir risk olarak değerlendiriyoruz.

YSK’nin ve tüm siyasi partilerin, 24 Haziran seçimlerinin adil ve güvenli bir seçim ortamında gerçekleşmesi için bilişim teknolojileri ve mevcut e-devlet altyapısını sağlıklı biçimde kullanmasının, halk iradesinin demokratik katılım, güvenilirlik, hesap verebilirlik, “gizli oy açık sayım” vb. ilkeler çerçevesinde seçim sonuçlarına yansıtılmasında büyük önem taşıdığını vurgulayarak kamuoyuna duyururuz.

Bilgisayar Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu