“Yapay Zekâ, Emek ve Toplumsal Sağlık Atölyesi” İstanbul’da Yapıldı
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Sağlık ve Politika Çalışma Grubu ile Bilgisayar Mühendisleri Odası (BMO)-Sağlık ve Dijitalleşme Çalışma Grubu tarafından düzenlenen “Yapay Zekâ, Emek ve Toplumsal Sağlık Atölyesi” 9 Kasım 2024 günü İstanbul Tabip Odası Sevinç Özgüner Toplantı Salonu’nda yapıldı.
Toplantıya çok sayıda hekim, sağlık emekçisi, bilişim emekçisi ve tıp öğrencisinin yanı sıra TTB Merkez Konseyi II. Başkanı Dr. Pınar SAİP, Merkez Konseyi üyeleri Dr. Ali KARAKOÇ, Dr. Güzide ELİTEZ ve Bilgisayar Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Zühre KORDON AKIN da katıldı.
Dr. Pınar SAİP ve BMO Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Zühre KORDON AKIN’ın açılış konuşmalarıyla başlayan etkinlikte ilk olarak “Yapay Zekâ Kimin Zekâsı?”, “Yapay Zekâ ve Sağlık”, “Toplum İçin Bilim ve Teknoloji Üretimi” başlıklı anahtar sunumlar yapıldı. Sunumlarda teknoloji şirketlerinin yapay zekâ ve veri alanında sağlığı en kârlı sektör olarak belirlediği, elektronik hasta kayıtlarından radyolojik görüntülemelere kadar kamusal sağlık için çok önemli olan bilgilerin “büyük veri” haline dönüştürüldüğü, sağlık emekçilerinin ise bu teknolojinin üretim süreçlerinde denetim ve söz hakkının olmadığı belirtildi. Buna karşın sağlığın toplumsallaştırılması için biriken veri ve dijital uygulamaların mücadele hattı için önemli olanaklar yarattığına, sağlık hizmet sunumunun birleşik üretim hattı özelliğine sahip olmasının yanı sıra hattın diğer ucunda bilişim emekçilerinin yer aldığına dikkat çekilen sunumlarda “Toplumsal sağlığın kolektif inşası için üretenlerin birbirlerine ihtiyaçları var. Yapay zekâ süreçlerini ve toplumsal sağlığın gereksinimlerini birlikte değerlendirdiğimiz ve birbirimizden öğrendiğimiz dayanışma kanallarının açılması oldukça önemli. Sağlık emekçileri ile bilişim emekçilerinin bir araya gelmesinin bu gereksinimler nedeniyle önemli olduğundan hareketle toplantımızı ‘Hekimler ile bilgisayar mühendisleri bir araya geliyor’ ve ‘Kolektif emeğimize ve zekâmıza sahip çıkmak için el birliği yapıyoruz’ diyerek kurguladık” denildi.
Anahtar sunumların ardından “Yapay Zekâ ile Sağlık Alanına Yönelik Taleplerimiz Ne Olmalı?”, “Yapay Zekâ ve Emek”, “Yapay Zekâ ve Sağlık Emeği”, “Üretici Güç Olarak Yapay Zekâ Nasıl Toplumsallaştırılabilir: Toplumsal Sağlık Örneği” başlıklı atölye çalışmalarına geçildi. Atölyelerde yürütülen tartışmalar ise atölye sözcüleri tarafından paylaşılırken, forum bölümünde ise atölye sunumları ve programın geneli üzerine değerlendirmeler yapıldı.
Anahtar sunumlardan atölye çalışmalarına ve oradan foruma uzanan tartışmalarda yapay zekâ ve sağlıkta dijitalleşme çok yönlü olarak ele alındı. Dijital teknolojilerin tarihi, üretici güç olarak gelişimi, emek süreçleri ile ilişkisi, sağlık emek sürecinde yaratacağı dönüşümler, sağlık hizmetlerinin dönüşümüne etkisi, tanı-tedavi süreçlerinde yapay zekânın katkısı, sağlık emek gücünün tamamlayıcısı olma işlevi, veri güvenliği, etik açıdan doğabilecek sorunlar, yaşamın tıbbileşmesi, sağlık pazarının genişlemesi, toplumun ve yaşamın gözetim-denetim altına alınması, yapay zekâ bağlamında ayrımcılık ve toplumsal eşitsizlik, yapay zekâyı eğitenin belirleyiciliği, büyük verinin devlet ve sermaye tekelinde kullanılmasının tehlikeleri, tamamen algoritmalara dayalı bir hizmet sunumuna yönelme riski, veriyi üretenlerin ve toplum yararına çalışma yapanların veriyi kullanabilmesi, yazılımların BMO tarafından denetlenmesi, TTB’nin yazılım süreçlerine müdahale etmesi ve izlemesi, insanı ve emeği özne olarak almayan tekno-çözümcü yaklaşım, emeğin özyönetimi ve toplumsal sağlık inşasında rolü, özgür yazılım gibi konularda tartışmalar yürütüldü.
Etkinliğin son oturumlarında yapay zekâ ve sağlık alanına yönelik taleplerin neler olması gerektiği, hekimlerin kendi emeği üzerinde kontrolünü artırması için nasıl mücadele edeceği, dijital teknolojilerin mücadele aracı olarak nasıl kullanılabileceği gibi sorular üzerinden mücadele önerileri değerlendirildi. Toplumsal sağlığa, verilere, çalışma süreçlerine müdahale edilen her noktada TTB ve BMO’nun ortak mücadelesine ilişkin yaklaşımın pekiştiği etkinlik, her iki örgütün yapabileceği etkinlik, eğitim ve çalışma önerileri ile sona erdi.
