Anayasa Değişikliği Teklifi : Ne Getiriyor? Ne Götürüyor? Neyi Oylayacağız?

Değerli Meslektaşımız,

Bildiğiniz üzere, 11 Şubat 2017 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan anayasa değişikliği paketi, 16 Nisan 2017 Pazar günü gerçekleşecek halk oylaması ile oylarımıza sunulacaktır.

Bizler de, kamusal, toplumsal görevleri yasa ve anayasayla belirlenmiş bir meslek örgütü olarak, üyelerimizi ve meslektaşlarımızı anayasa değişikliği ile ilgili bilgilendirmeyi bir sorumluluk olarak görüyoruz. E-posta olarak sizlerle paylaşacağımız çalışmalarımıza Odamızın web sitesinden ve sosyal medya platformlarından da ulaşabilirsiniz. Öncelikle Anayasa değişikliği paketine ilişkin, üst birliğimiz TMMOB’nin geniş çaplı  çalışmasını ve paketin Resmi Gazete’de yayımlanan tam metnini dikkatlerinize sunmak isteriz.

18 Madde olarak sunulan  bu anayasa değişikliği teklifi, ülkenin yönetim biçimine ilişkin çok temel değişiklikler içermektedir. Bu değişiklikleri özetlemek gerekirse;

  • Teklif, 18 maddede sunulmakla birlikte, mevcut anayasanın 58 maddesinde değişiklik içeren bir paketten oluşmaktadır.
  • Toplam anayasa maddesi sayısının 177 olduğu düşünüldüğünde, mevcut anayasanın yaklaşık % 30’unun değiştirilmesini önermektedir.
  • Toplam 33 anayasa maddesinde 55 kez geçen “Bakanlar Kurulu” ifadesi silinerek, Bakanlar Kurulu’na ait olan mevcut yetkiler, paketteki kelime değişiklikleriyle Cumhurbaşkanı’na aktarılmaktadır.
  • 58 madde içinde geçen “Başbakan” ifadesi 17 maddeden ve 29 ayrı yerden silinerek,  yetkileri Cumhurbaşkanı’na devredilmektedir.
  • Milletvekili seçilme yaşı 25’ten 18’e düşürülmektedir. Askerlik görevini yapmamış olanların milletvekili olamayacağına ilişkin ifade, “askerlikle ilişiği olmayanlar” şeklinde değiştirilmektedir. (Değ. Madde:3/AY Madde:76)
  • Meclis’teki milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkarılmaktadır. (Değ. Madde:2/AY Madde:75)
  • Meclis ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri aynı güne alınmaktadır. (Değ. Madde:4/AY Madde:77)
  • Cumhurbaşkanı’nın partisi ile ilişiğinin kesilmesi gereği kaldırılmakta, Cumhurbaşkanı aynı zamanda parti başkanı olabilmektedir. (Değ. Madde:7/AY Madde:101)
  • Cumhurbaşkanı’na yürütmenin başı olma, yardımcılarını ve bakanlarını atama ve görevden alma yetkileri tanınmaktadır. (Değ. Madde:8/AY Madde:104)
  • Cumhurbaşkanı’na yasa hükmünde “Cumhurbaşkanlığı kararnamesi” çıkarabilme yetkisi tanınmaktadır. (Değ. Madde:8/AY Madde:104)
  • Cumhurbaşkanı’na üst kademe kamu yöneticilerini atama, görevlerine son verme ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenleme yetkisi verilmektedir.  (Değ. Madde:8/AY Madde:104)
  • Cumhurbaşkanı’na OHAL ilan etme, OHAL’de her konuda kararname çıkarma yetkisi tanınmaktadır. (Değ. Madde: 12 /AY Madde:119)
  • Yüce Divan sıfatıyla Cumhurbaşkanı’nı yargılayabilecek olan Anayasa Mahkemesi’nin 15 üyesinin 12’si doğrudan Cumhurbaşkanı tarafından, 3’ü ise Cumhurbaşkanı’nın kontrolündeki Meclis tarafından seçilecektir. (Değ. Madde:16 /AY Madde:146)
  • Hakimler Savcılar Kurulu’nun 13 üyesinin 6’sını Cumhurbaşkanı atayacak, 2 üye Adalet bakanı ve müsteşarı olacak, 7’sini Meclisteki çoğunluk partisi belirleyecektir. (Değ. Madde:14/AY Madde:159)
  • Cumhurbaşkanı’na bütçe teklifini hazırlama yetkisi verilmekte, böylece kamu kaynaklarının kullanımında Cumhurbaşkanı yetkili kılınmaktadır. (Değ. Madde:15/AY Madde:161)
  • Cumhurbaşkanı, herhangi bir gerekçe ya da koşul olmadan (Meclis + Cumhurbaşkanlığı) seçimlerinin yenilenmesine karar verebilecektir. (Değ. Madde: 11 /AY Madde :116/2)
  • Cumhurbaşkanı, dilediği kadar Cumhurbaşkanı Yardımcısı atayabilecek ve bunun için ‘milletvekili seçilme yeterliliğine’ sahip olmak yeterli olacaktır. (Değ. Madde:10/AY Madde:106)
  • Cumhurbaşkanı’nın hastalık ve yurt dışına çıkma gibi nedenlerle geçici olarak görevinden ayrılması halinde Meclis Başkanı değil Cumhurbaşkanı Yardımcısı vekalet edecek, tüm yetkileri kullanabilecektir. (Değ. Madde:10/AY Madde:106)
  • Cumhurbaşkanı, yardımcıları ve bakanları hakkında soruşturma açılması istemi için TBMM’nin üye tam sayısının salt çoğunluğunun (301 oy) sağlanması gerekmektedir. (Mevcut: Başbakan ve bakanlar için üye tam sayısının 1/10 = 55) (Değ. Madde:9 /AY Madde:105 , Değ. Madde:10/AY Madde:106)
  • Cumhurbaşkanı, yardımcıları ve bakanları hakkında soruşturma açılması kararı alınması için TBMM üye tam sayısının 5’te 3’ünün (360 oy) sağlanması gerekmektedir. (Mevcut: Toplantıya katılanların salt çoğunluğu; 139 oyla bu koşul sağlanabilmektedir.) (Değ. Madde:9/AY Madde:105, Değ. Madde:10/AY Madde:106)
  • Cumhurbaşkanı, yardımcıları ve bakanları hakkında Yüce Divan’a sevk kararı verilebilmesi için TBMM üye tam sayısının 3’te 2’sinin (400 oy) sağlanması gerekmektedir. (Mevcut: Üye tam sayısının salt çoğunluğu = 276) (Değ. Madde:9/AY Madde:105, Değ. Madde:10/AY Madde:106)
  • Meclis’in, Bakanlar Kurulu’nu ve bakanları denetleme yetkisi ile sözlü soru, güvenoyu ve gensoru yetkileri kaldırılmaktadır. (Değ. Madde:5/AY Madde:87, Değ. Madde:6/AY Madde :98)
  • Cumhurbaşkanı’nca geri gönderilen bir yasa teklifinin Cumhurbaşkanı’nca yayımlanabilmesi için Meclis’in üye tam sayısının salt çoğunluğu (301 oy) gerekmektedir. (Mevcut: Meclis’in aynen kabulü yeterlidir)(Değ. Madde:16/AY Madde:89)
  • Meclis’in ara verme ve tatil sırasında toplantıya çağrılması yetkisi Meclis’ten alınıp sadece Cumhurbaşkanı’na verilmektedir. (Değ. Madde:16/AY Madde:93)
  • Cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakan olarak atanan milletvekillerinin, milletvekillikleri ve dolayısı ile Meclis üyelikleri düşmektedir. (Değ. Madde:10/AY Madde:106)
  • Cumhurbaşkanı’na bağlı olan Devlet Denetleme Kurulu’na, Birliğimiz TMMOB ve ona bağlı olan meslek örgütümüz BMO gibi kamu kurumu niteliğinde idari özerkliği olan yapılara idari soruşturma yetkisi verilmektedir. (Değ. Madde:16/AY Madde:108)

Bir toplumsal uzlaşı metni olarak şekillenmesi gereken anayasanın oluşturulma/değiştirilme sürecine ne yazık ki,  toplumun tüm kesimleri dahil edilmemiş, bilgilendirilmemiş ve kapsamlı tartışma zemini oluşturulmamıştır. Olağanüstü hal koşullarında, anayasal usuller ihlal edilerek, Meclis’ten hızlıca geçirilen bir değişiklik paketini vatandaşlarımız oylamak zorunda bırakılmaktadır.

Oldukça özet nitelikte olan bu bilgilendirme metni ile amacımız, hepimizin geleceğini belirleyecek bir halk oylamasında, kararınızı gerçek bilgiler ışığında,  özgür iradenizle belirlemenize katkıda bulunmaktır.

Bilgisayar Mühendisleri Odası olarak, önümüzdeki süreç içerisinde, aklın ve bilimin ışığında, demokrasi ve laikliğin evrensel ilkeleri çerçevesinde üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz.

Saygılarımızla,

Bilgisayar Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu

© 2024 TMMOB Bilgisayar Mühendisleri Odası